Aklın Delilleri Reddetmesi

Hakikat ispatı ancak delil ile mümkün olur. Hissiyata ya da eşyaya dair bir hakikatiniz var ise bunu mutlak suretle dillendirmelisiniz. Bunun aksi bir aldatmaca, en iyimser bakış açısı ile hipotez olabilir. Hakikat iddianız ister somut, isterse soyut olsun; “bence” kavramının bir kuram olabilmesi ya da ayaklarının yere basması için mutlak bir delil gerekli. Zaman zaman aklın delilleri reddetmesi yalnızca bir yanılgıdan ibarettir ve elbette bu geçici bir durumdur. “Seni seviyorum” soyut bir söylem olabilir ancak ispatı mümkün. Tıpkı yer çekiminin veya suyun kaldırma gücünün olduğu gibi. Somut kavramlardaki delil, “bilimsel” metot unvanı ile güçlendirilirken; soyut iddiaların delilleri daha çok iknai bir dil ve metoda muhtaç kalır. Soyut iddialarının delilleri aynı türden olacağı için bu kez de “inanç” olarak tanımladığımız görsel ve işitsel algılarımızdan ari, soyut ve akli deliller devreye girer. “Akılsızca” yapılmış bir eylemin delili aklın yokluğu değildir. Aklın delili bizzat aklın kendisidir.

Ayrıca aklın olmayışı hakikate mani değildir. Bazen delilin kendisi zıtlıklar ile oluşur: İyi/kötü, canlı/cansız… Kişi ve toplumları ayrıştıran kültürel olguların, tartışmaların temeli böylece atılmış olur. Kutsal, batıl kavramları kucağına doğduğumuz toplum ile bize dikte edilirken, meydan okumalar, kabul ve reddetme ancak ikna ve telkin delillilerine dayanır. Yani ve aslında delilleri reddeden veya kabul eden bir akıl sarmalı ile varlığımız devam eder. Benim bir hakikati reddetmem o hakikatin yokluğuna delil olamaz. Delilleri ile birlikte yer çekimi yok dediğimde, bu hakikat ortadan kalkmaz. Psikolojik kuramların da delili metafizik olacağından, reddiyesi yokluğunu ispatlamaz. Deliller ise rastgele değil, ancak dikkatli bir akli inceleme ve deneyim ile oluşturulur. Daha sonradan zihin ve inanç dünyamız da birinci ve ikinci derece deliller tasniflemesi ile anlam kazanır. “Yaşam Takımları” ise ürettiği soyut ve somut deliller ile iddiasını ispatlamış çok güçlü bir platformdur.